Branża odzieży ekologicznej w Polsce: Bawełna organiczna vs konwencjonalna

Większość ludzi, chcąc swoim ubiorem wspierać ochronę środowiska naturalnego, sięga po odzież wykonaną z bawełny, tkwiąc w błędnym przekonaniu, iż spełnia ona najwyższe standardy ekologiczne, jakościowe i bezpieczeństwa zdrowotnego. Tymczasem bawełna konwencjonalna, bo o niej właśnie mowa, wcale taka ekologiczna nie jest. Jej uprawę zalicza się do najbardziej szkodliwych na świecie dla środowiska przyrodniczego, gdyż wykorzystuje się w niej ogromne ilości pestycydów (przypada na nią aż 16 % globalnego zużycia pestycydów), środków owadobójczych, nawozów sztucznych, defolanitów (środków do usuwania liści), regulatorów wzrostu oraz biocydów, takich jak bromek metylu. Stosowanie wyżej wymienionych substancji na plantacjach bawełny powoduje stopniowe wyniszczanie gleby i zatrucie zbiorników wodnych znajdujących się w sąsiedztwie pól uprawnych. Produkcja bawełny pochłania także hektolitry wody, przyczyniając się w ten sposób do znacznego pomniejszania jej światowych zasobów oraz zasalania gleby. Nadmierne ilości wody zużywane są także w procesie wytwarzania artykułów włókienniczych. Przykładowo, wyprodukowanie jednej bawełnianej koszulki wymaga wykorzystania około 20 000 litrów wody. Ponadto, przy uprawie bawełny jej krzewy rozstawione są od siebie w dużych odległościach, co prowadzi do wysuszania i utleniania podłoża przez uwalnianie dwutlenku węgla do atmosfery i w konsekwencji zmniejszenia jego żyzności.

Nie tylko sama uprawa bawełny wywiera ujemny wpływ na obecny stan środowiska naturalnego, ale także pozostałe etapy łańcucha produkcyjnego bawełnianych wyrobów tekstylnych. Zbioru bawełny uprawianej w sposób konwencjonalny dokonuje się za pomocą specjalnie przeznaczonych do tego maszyn, które nie zawsze są w stanie precyzyjnie oddzielić pęczki włókien od reszty krzewu. W związku z tym w następnym stadium produkcji odbywa się czyszczenie włókien z suchych liści i fragmentów suchych torebek, do czego wykorzystuje się kolejne chemikalia o bardzo silnym działaniu. Szczególnie szkodliwy dla środowiska przyrodniczego jest także proces barwienia gotowych tkanin odzieżowych, gdyż wykorzystywane w nim środki barwiące bardzo często zawierają w swoim składzie metale ciężkie, typu miedź i cynk, które powodują skażenie wód ściekami fabrycznymi. Poza tym, każdy etap produkcji wymaga zużycia dużych ilości energii i wody. Co więcej, poszczególne fazy łańcucha produkcyjnego nierzadko odbywają się w różnych częściach świata. W związku z tym surowce, półprodukty i produkty poddawane są częstej migracji, co wiąże się z dodatkowym zużyciem paliwa i emisjami dwutlenku węgla.

Odzież wytworzona z bawełny konwencjonalnej nie spełnia także wysokich standardów społecznych, które w integralny sposób wiążą się ze standardami ekologicznymi. Ludziom zatrudnionym przy uprawie bawełny bardzo często nie zapewnia się odpowiednich warunków pracy i należytego wynagrodzenia wprost proporcjonalnego do ich wysiłku wkładanego w wykonywane przez nich obowiązki. Oprócz tego narażani są oni na stały kontakt z niebezpiecznymi dla ich zdrowia i życia substancjami chemicznymi. Nierzadko także i pozostali pracownicy łańcucha produkcyjnego odzieży bawełnianej są wykorzystywani przez swoich pracodawców. Przykładem może być chociażby tania siła robocza, z jakiej korzystają, produkujące na masową skalę ubrania, fabryki odzieżowe, szczególnie w krajach azjatyckich.

Ubrania wykonane z bawełny konwencjonalnej, wbrew pozorom, są niebezpieczne także dla ludzkiego zdrowia i życia, a to za sprawą różnorodnych substancji chemicznych stosowanych podczas uprawy bawełny oraz dalszych etapów produkcji wyrobów włókienniczych, w tym środków używanych do barwienia tkanin. Obecność szkodliwych związków w ubraniach może powodować podrażnienia lub alergie skórne, powstawanie i rozwój chorób nowotworowych, zaburzenia w układzie nerwowym szczególnie u niemowląt i dzieci, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć.

Alternatywą dla bawełny konwencjonalnej, toksycznej dla środowiska naturalnego jest bawełna organiczna posiadająca w pełni ekologiczny charakter. Przed rozpoczęciem uprawy tej rośliny, gleba, na której mają rosnąć jej krzewy, jest do tego odpowiednio przygotowywana przez poddanie jej co najmniej trzech letniemu okresowi kwarantanny, podczas którego nie wolno zasilać jej żadnymi substancjami chemicznymi. Po upływie przewidzianego czasu przeznaczonego na rewitalizację podłoża możliwe jest rozpoczęcie uprawy, która wspomagana jest naturalnymi środkami ochronnymi (niektóre gatunki pożytecznych owadów) zasilającymi (luceryna i obornik) i owadobójczymi (kwas cytrynowy, czosnek papryczki chilli). Ponadto, zużycie wody na plantacjach bawełny organicznej ograniczane jest do minimum, a więc jest ono o wiele, wiele mniejsze niż w przypadku kultywowania bawełny w sposób konwencjonalny.

Odchwaszczanie i zbiór bawełny organicznej odbywa się w sposób naturalny, a więc przy użyciu ludzkich rąk. W ten sposób unika się szkodliwej ingerencji maszyn. Ręczne plewienie pozwala uniknąć stosowania chemicznych substancji niwelujących chwasty, a dokonywany w ten sam sposób zbiór bawełny pozwala uzyskać czyste włókna, bez zbędnych zanieczyszczeń, co niweluje konieczność jej dalszego oczyszczania za pomocą szkodliwych dla środowiska chemikaliów. W przypadku uprawy bawełny organicznej bardzo ważne jest to, że zatrudnieni przy niej ludzie nie są narażani na kontakt z negatywnie oddziałującymi na ich zdrowie sztucznymi środkami oraz zgodnie z ideą Fair Trade mają zapewnione godziwe warunki pracy i sprawiedliwe wynagrodzenie.

Mycie i barwienie bawełny, tak jak poprzednie etapy produkcji, przebiegają z pełnym poszanowaniem środowiska naturalnego. W ich trakcie stosuje się tylko i wyłącznie delikatne oraz naturalne środki czyszczące i koloryzujące, dzięki którym bawełna staje się nieskazitelnie czysta w przeciwieństwie do bawełny konwencjonalnej, zbieranej i przetwarzanej w sposób mechaniczny. Zachowuje ona również lepszą jakość, jej włókna są mocniejsze i wytrzymalsze, a przy tym bardziej przyjazne w dotyku. Ubrania sporządzone z bawełny organicznej są zdrowsze dla ludzkiej skóry, nie powodują podrażnień i uczuleń i nie sprzyjają rozwojowi chorób nowotworowych.

Po czym zatem można rozpoznać, że ma się do czynienia z odzieżą z bawełny organicznej? Służą temu specjalne certyfikaty, którymi znakowane są wyroby tekstylne. Gwarantują one wysoką jakość produktu oraz to, że zostały wyprodukowane zgodnie z wysokimi standardami środowiskowymi i społecznymi.

Opracowano na podstawie: